Oct 3, 20235 min read

Vẻ Đẹp Bí Ẩn Trong Tòa Tháp Bánh Ít Theo Kiến Trúc Chăm-Pa

Tháp Bánh Ít là một trong những quần thể di sản kiến trúc văn hóa Champa cổ trên mảnh đất Bình Định. Tháp Bánh Ít là địa điểm mà du khách không thể bỏ lỡ khi muốn biết thêm về mảnh đất Bình Định thân yêu.

1. Tổng quan về tháp Bánh Ít

Đất nước Việt Nam chúng ta luôn tự hào về những cảnh đẹp của mình. Các công trình kiến trúc thấm nhuần văn hóa của nhiều dân tộc trên lãnh thổ hình chữ S này. Là địa điểm thu hút rất đông khách du lịch mỗi năm khi du lịch Quy nhơn.

Nhắc đến quần thể kiến trúc Champa cổ còn bảo tồn cho đến ngày nay, tỉnh Bình Định là nơi vẫn còn lưu giữ nét văn hóa kiến trúc độc đáo của đất nước Champa xưa và Tháp Bánh Ít cũng là một trong những quần thể đẹp nhất. Tháp mang dấu ấn lịch sử của Vương quốc Champa.

Tháp Bánh Ít được xây dựng từ thế kỷ 12 và là nhóm tháp cổ nhất cho đến nay. Hơn nữa, Tháp Bánh Ít là cái tên gây ấn tượng mạnh với du khách nước ngoài nhưng cũng vô cùng quen thuộc với người dân địa phương. Ngày nay, tháp thường được gọi bằng những tên khác như Tháp Thị Thiên, Tháp Bạc hay Tháp Đại Lộc.

Tháp Bánh Ít có quần thể gồm 4 tháp gồm tháp chính, tháp cổng, tháp yên ngựa và tháp bia, xuất hiện ở Champa cổ với các tên gọi kalan, Gopura, Kosagrha và Posah. Theo lịch sử, Tháp Bánh Ít là trung tâm của 3 thành cổ của triều đại Vijaya xưa gồm Thành Thị Nại, Thành Chà Chá và Thành Đồ Bản với các hoạt động kinh tế, thương mại tại Cảng Thị Nay.

Tháp Bánh Ít hiện nay là địa điểm du lịch ở Quy Nhơn được bao quanh bởi núi non và cây cối xung quanh tháp. Tháp được xây dựng trên một khu đất rộng lớn thuộc thôn Đại Lộc, huyện Tuy Phước. Nhìn từ xa, hình ảnh Tháp Bánh Ít có dáng vẻ uy nghiêm, là nơi lưu giữ những giá trị lịch sử, văn hóa quý báu theo dòng thời gian, truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.

2. Vẻ đẹp độc đáo của Tháp Bánh Ít

Trước khi được sửa chữa, đường đi tham quan và khám phá Tháp Bánh Ít tương đối phức tạp và khó khăn vì bạn phải đi vòng về phía bên trái đồi rồi từ từ mới đến được cụm tháp. Tuy nhiên, sau khi được trùng tu, cải tạo thành cầu thang dẫn lên quần thể Tháp Bánh Ít sẽ thuận tiện hơn cho du khách trong việc đi lại, khám phá.

Khi di chuyển từ ngoài vào trong, bạn sẽ khám phá vẻ đẹp của Tháp Cổng với chiều cao xấp xỉ 13 mét. Ở đây có hai cửa thông nhau, một cửa hướng Đông, một cửa hướng Tháp Chính. Nhưng khi rẽ về hướng Nam, bạn sẽ được chiêm ngưỡng tháp bia cao khoảng 10 mét. Tất cả vẻ đẹp độc đáo của mỗi tòa tháp đã tạo nên một tổng thể hài hòa, thống nhất với lối kiến trúc độc đáo của Champa.

2.1. Tháp cổng

Để bắt đầu hành trình tìm hiểu, khám phá quần thể di sản Tháp Bánh Ít, đầu tiên du khách sẽ đặt chân đến Tháp Cổng. Sau khi được sửa chữa và xây dựng hệ thống cầu thang dẫn lên tháp cổng nằm ở phía Đông, được xây dựng theo phong cách kiến trúc Gopura với những biểu tượng đặc trưng của văn hóa Champa như những mái vòm hình ngọn giáo, có nhiều tầng nhô lên liên tục bên trên.

Thân tháp được chia thành các cột đỡ có hình dáng mềm mại, uyển chuyển giữa trời và đất và được xây dựng chủ yếu bằng gạch đá ong. Đường mái hơi nhô ra ở ba tầng mái thể hiện phong cách đơn giản, mộc mạc nhưng vẫn mang lại điểm nhấn thú vị. Tháp cổng cao khoảng 13m, có hai cổng hướng Đông và Tây.

2.2. Tháp chính

Tháp chính là công trình kiến trúc văn hóa cao nhất với tổng chiều cao lên tới 29,6 mét và nằm ngay trên đỉnh đồi. Tháp được thiết kế và xây dựng theo khối hình vuông có mái vòm nhọn hướng lên trời. Tháp chính có ba tầng lớn phía dưới và một tầng nhỏ phía trên và được xây dựng theo mô hình kiến trúc Kalan.

Tháp chỉ có một cửa hướng về phía đông. Vì Tháp Bánh Ít được xây dựng theo kiến trúc Champa nên tháp chính cũng được trang trí họa tiết đậm nét từ vương quốc Champa cổ. Biểu tượng sư tử ở phía nam và phía bắc là khuôn mặt của Kala.

Bên trong tháp có những bức tượng Phật bằng đá ấn tượng được tôn kính. Tháp chính nằm ở giữa tháp được bảo vệ bởi 3 tháp còn lại. Các bức phù điêu được chạm khắc tỉ mỉ, tinh xảo, chạm khắc theo từng đường nét

2.3. Tháp Yên Ngựa

Tháp Hỏa còn có tên gọi khác là tháp Yên Ngựa vì kết cấu mái được thiết kế cong, lõm theo hình yên ngựa. Tháp nằm ở phía Nam, sát với tháp chính có chiều cao khoảng 10m. Nơi đây được dùng làm kho chứa đồ vật dùng để thờ cúng của người Chăm thời bấy giờ.

Các mặt của tháp được chạm khắc tinh xảo và tỉ mỉ với các biểu tượng như con vật, con người hay loài hoa tượng trưng cho văn hóa Champa. Điểm nhấn với phần đế nhô cao phía trên thân được trang trí bằng vô số hình ảnh là hình ảnh ẩn dụ vị thần giúp đỡ nâng tháp. Ngoài ra, để tháp trở nên vững chắc và bền bỉ theo thời gian, trên thân tháp có phù điêu chim thiêng được chạm khắc hình tượng mềm mại, cong vút.

2.4. Tháp Bia

Tháp bia được xây dựng theo kiến trúc Posah với biểu tượng bản đồ hình vuông, cổng hình mũi giáo và lối trang trí xây dựng tháp nhằm mục đích nắm bắt tinh hoa của trời đất.

Những hình quả bầu lọ của Tháp Bia ở từng tầng hoà với những khối vuông đã khéo léo che giấu những hình khối thô ráp trở nên mềm mại hơn với những đường nét uyển chuyển. Ngoài ra, mái của Tháp Bia còn có hoa văn kéo dài từ tầng dưới trở lên. Tháp Bia nằm ở phía Nam, cao khoảng 10m, có 4 cửa quay về 4 hướng khác nhau. Hãy đến với Tháp Bánh Ít, một điểm du lịch Quy Nhơn và là nơi vẫn còn lưu giữ những nét kiến trúc văn hóa độc đáo của Champa khi đến đây.